Bronnen van vitamine B12 – Vitamine B12 zit in dierlijke producten zoals melk, melkproducten, vlees, vleeswaren, vis en eieren. Ook in plantaardige producten kan vitamine B12 voorkomen, bijvoorbeeld in gedroogd zeewier en algen. Maar een groot deel hiervan is een variant die niet actief is en het lichaam niet goed opneemt.
Wat zijn de symptomen van een B12 tekort?
Ziekte van maag of darmen – Te weinig vitamine B12 komt meestal door een ziekte van de maag of darmen, zoals:
een ontsteking van de binnenkant van de maag Hierdoor maakt je maag veel minder maagzuur. Maagzuur is nodig om vitamine B12 vanuit de darmen naar het bloed te laten gaan. Veel minder maagzuur betekent dus dat er minder vitamine B12 in je bloed komt. een darmziekte, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
Wat kun je zelf doen aan vitamine B12-tekort?
Update juni 2023: Hieronder lees je een interview met Bruce Wolffenbuttel uit 2018, inmiddels emeritus hoogleraar. Hij heeft in de laatste jaren van zijn werk in het UMCG veel aandacht gehad voor vitamine B12-tekort. Over het onderwerp is regelmatig discussie.
Het UMCG volgt de landelijke richtlijnen als het gaat over welke patiënten wel of niet in aanmerking komen voor behandeling. Lees hier meer over de afspraken tussen het UMCG en huisartsen, Een vitamine B12-tekort is al jaren onderwerp van verhitte discussie: rept de een van een hype, dan spreekt de ander van kortzichtigheid.
Bruce Wolffenbuttel, hoogleraar Endocrinologie en Stofwisselingsziekten in het UMCG, schuwt de discussie niet, en zoekt ondertussen naar stoffen in het bloed die een B12-tekort beter kunnen aantonen. Want ook wanneer de uitslag van bloedonderzoek naar een mogelijk tekort aan vitamine B12 goed lijkt, kun je een tekort eraan niet uitsluiten, ontdekte hij.
- We moeten het belang van de patiënt niet uit het oog verliezen.» Een tekort aan vitamine B12 kan een grote impact hebben op de gezondheid, daarover is iedereen het eens.
- B12 heb je nodig voor het maken van rode bloedcellen, de opbouw en werking van de zenuwen en het maken van DNA.
- Het lichaam maakt de vitamine niet zelf aan, maar neemt het op uit dierlijke producten als vlees, eieren en zuivel.
Wie geen dierlijke producten eet, heeft een groter risico om een tekort op te lopen en wordt daarom aangeraden B12-supplementen te slikken. Maar ook mensen die wel genoeg dierlijke producten eten, kunnen een tekort oplopen. Dat komt, legt Bruce Wolffenbuttel uit, door de manier waarop het lichaam de vitamine verwerkt.
- B12 is in voeding gebonden aan een eiwit.
- In de maag wordt de vitamine losgekoppeld van het eiwit, en vervolgens aan een ander eiwit gekoppeld, intrinsieke factor genoemd.
- Intrinsieke factor wordt speciaal voor dat doel in de maagcellen gemaakt.
- Hierdoor kan het in het lichaam worden opgenomen.» Al die verschillende stappen maken de opname van B12 kwetsbaar, zegt Wolffenbuttel.
«Het hoeft maar op één plek niet goed te gaan, of de keten is doorbroken en de opname mislukt. Het kan bijvoorbeeld misgaan als de maag te weinig maagzuur aanmaakt, want voor opname in de dunne darm is maagzuur nodig. Iemand die maagzuurremmers slikt, loopt daardoor risico op een tekort aan B12.»
Waar zit B12 in kaas?
Melk en kaas zijn beperkte bron van vitamine B12 Niet alleen vlees en vis, maar ook zuivelproducten als melk en kaas dragen bij aan de vitamine B12-voorziening van het lichaam. Alleen is de hoeveelheid vitamine B12 in melkproducten aan de krappe kant om een tekort te voorkomen als vlees en vis niet op het menu staan.
- Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM) bij 1266 zwangere vrouwen.
- Met name zwangere vrouwen en kinderen zijn vatbaar voor een vitamine B12-tekort.
- Bij een beperkte inname van dierlijke producten wordt daarom een vitamine B12-supplement aanbevolen.
- De resultaten van het onderzoek zijn recent gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift,
Onder meer in het kader van de klimaatdiscussie wordt vaak gewezen op de noodzaak om het gebruik van dierlijke producten, met name vlees, te beperken. Dierlijke producten zijn de enige bron van vitamine B12. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot bloedarmoede en afwijkingen van het zenuwstelsel.
- Vooral zwangere vrouwen zijn gevoelig voor een tekort aan vitamine B12.
- Daarom is aan de UM een studie uitgevoerd onder zwangere vrouwen om te zien wat de bijdrage van vlees, vis, melkproducten en eieren is aan de vitamine B12-voorziening.
- Deze studie werd uitgevoerd bij in totaal 1266 zwangere vrouwen die deelnamen aan het zogenoemde KOALA onderzoek.
In bloedmonsters van deze zwangere vrouwen bepaalden de Maastrichtse onderzoekers enerzijds het gehalte van totaal en actief vitamine B12, en anderzijds het gehalte aan methylmalonzuur. Dat is een merkstof in het bloed die verhoogd is als het lichaam een tekort aan vitamine B12 heeft.
- Uit de resultaten bleek dat de vitamine B12-verzorging beter was (dus meer vitamine B12 en minder methylmalonzuur in het bloed) naarmate een deelnemer meer vlees, vis en/of melkproducten at.
- Anders gezegd: zowel vlees, vis als zuivelproducten als melk en kaas droegen bij aan de vitamine B12-voorziening van het lichaam.
Hoe meer de vrouwen van elk van deze producten hadden gegeten, des te lager was het risico op vitamine B12-tekort. De bijdrage van eieren aan de vitamine B12-voorziening was minder sterk, mogelijk doordat eieren door de onderzochte vrouwen weinig werden gegeten.
- Verder onderzoek liet zien, dat het risico op een tekort aan vitamine B12 tien keer zo hoog was bij vrouwen van wie de voeding minder dan 4,2 microgram vitamine B12 per dag bevatte.
- Dit wijst erop dat de huidige Nederlandse aanbeveling voor vitamine B12 (3,2 microgram voor zwangere vrouwen) mogelijk te laag is om tekorten te voorkomen.
In totaal 75 deelnemers gebruikten geen vlees, van wie 27 ook geen vis. Deze laatste groep vrouwen, de zogenoemde lacto-ovo-vegetariërs, kregen gemiddeld uit hun voeding minder dan de helft vitamine B12 binnen ten opzichte van de vrouwen die wel vlees- en/of vis aten.
- Ook kwam bij hen een tekort aan vitamine B12 in het bloed vaker voor dan bij de vrouwen die wel vlees en vis aten.
- De onderzoekers pleiten voor verder onderzoek naar de gevolgen van beperking van dierlijke producten in de voeding voor de vitamine B12-voorziening.
- In afwachting daarvan raden zij veiligheidshalve het gebruik van een vitamine B12-supplement aan voor alle mensen die het gebruik van dierlijke producten willen beperken.
Dit advies geldt onder anderen voor veganisten en de meeste lactovegetariërs, omdat de hoeveelheid melkproducten en eieren die de meeste mensen eten te weinig lijkt te zijn voor een goede vitamine B12-voorziening. Dit advies sluit aan bij de aanbeveling van het Voedingscentrum aan veganisten en mensen die weinig dierlijke producten gebruiken, om dagelijks een vitamine B12-supplement te slikken of voldoende producten te gebruiken met toegevoegd vitamine B12.
Kan je genezen van B12 tekort?
Behandeling van vitamine B12 tekort – De behandeling van een vitamine B12 tekort is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten:
Te weinig intrinsic factor Als er geen of erg weinig productie van intrinsic factor is, wordt vitamine B12 meestal via een injectie toegediend die direct in het bloed wordt opgenomen. Deze injecties moeten vaak levenslang worden gebruikt. Het slikken van vitamine B12-supplementen is soms ook een mogelijkheid. Hierbij gaat het dan vaak om hoge doseringen. Het is niet zeker dat de toediening van supplementen afdoende is. Het controleren van de vitamine B12-spiegel tijdens de behandeling wordt over het algemeen als weinig zinvol beschouwd. Je arts kan je het beste informeren over welke behandeling voor jou geschikt is.
Voldoende intrinsic factor Als er wel voldoende intrinsic factor wordt aangemaakt door het maagslijmvlies, dan kan extra inname van vitamine B12 voldoende zijn. Wanneer vitamine B12 niet opgenomen kan worden, bijvoorbeeld na darmoperaties moeten deze blijvend gegeven worden. Soms kan de patiënt na een aantal injecties overgaan op voedingssupplementen met extra vitamine B12.
Hoe snel herstelt B12 tekort?
Duur behandeling – Een behandeling om een functioneel tekort aan vitamine B12 aan te vullen, duurt 8 tot 16 weken. Bij ernstige tekorten gaan we vaak 6 maanden tot 1 jaar door zolang er nog vooruitgang optreedt. Omdat vitamine B12 en foliumzuur wateroplosbaar zijn, treedt er geen overdosering op. Dat wat je niet nodig hebt, plas je gelijk weer uit.
Welke vitamine is goed voor vergeetachtig?
Wat is het effect van gezond eten en drinken op de hersenen? – Onze voeding bestaat uit allerlei voedingsstoffen. Elke voedingsstof draagt op zijn eigen manier bij aan gezonde hersenen:
Omega-3-vetzuren Omega-3-vetzuren vind je vooral in vette vis, zoals haring, zalm en makreel. Omega-3-vetzuren zorgen ervoor dat zenuwcellen goed en snel met elkaar kunnen communiceren. Als je te weinig omega-3-vetzuren binnenkrijgt, kan dat leiden tot cognitieve problemen, zoals vergeetachtigheid of een verminderde concentratie. B-vitaminen Van alle soorten vitaminen zijn vooral de effecten van de B-vitaminen op de hersenen onderzocht. B-vitaminen zijn, net als omega-3-vetzuren, belangrijk voor een goede en snelle communicatie tussen zenuwcellen. Vitamine B11 heeft mogelijk een gunstig effect op het denkvermogen bij ouderen. Ook is bekend dat een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot problemen met het denkvermogen, zoals vergeetachtigheid. Vitamine C en E Over het effect van andere vitaminen zijn weinig of tegenstrijdige onderzoeksresultaten bekend. Vitamine C en E bieden mogelijk bescherming tegen bepaalde typen dementie. Wellicht komt dit doordat zij de bloedvaten in goede conditie houden. Vitamine C en E zijn antioxidanten. Antioxidanten vangen vrije radicalen weg. Dit zijn agressieve stoffen die in ongunstige gevallen schade kunnen geven aan cellen en weefsels. Mineralen Mineralen komen, net als vitamines, in kleine hoeveelheden voor in eten en drinken. Voorbeelden van mineralen zijn jodium, zink en ijzer. Ze zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen. Een tekort aan mineralen tijdens de aanleg en groei van de hersenen kan leiden tot een minder goede ontwikkeling van het kind.
Omega-3-vetzuren vind je vooral in vette vis, zoals haring, zalm en makreel. Omega-3-vetzuren zorgen ervoor dat zenuwcellen goed en snel met elkaar kunnen communiceren. Als je te weinig omega-3-vetzuren binnenkrijgt, kan dat leiden tot cognitieve problemen, zoals vergeetachtigheid of een verminderde concentratie.
Van alle soorten vitaminen zijn vooral de effecten van de B-vitaminen op de hersenen onderzocht. B-vitaminen zijn, net als omega-3-vetzuren, belangrijk voor een goede en snelle communicatie tussen zenuwcellen. Vitamine B11 heeft mogelijk een gunstig effect op het denkvermogen bij ouderen. Ook is bekend dat een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot problemen met het denkvermogen, zoals vergeetachtigheid.
Over het effect van andere vitaminen zijn weinig of tegenstrijdige onderzoeksresultaten bekend. Vitamine C en E bieden mogelijk bescherming tegen bepaalde typen dementie. Wellicht komt dit doordat zij de bloedvaten in goede conditie houden. Vitamine C en E zijn antioxidanten.
Antioxidanten vangen vrije radicalen weg. Dit zijn agressieve stoffen die in ongunstige gevallen schade kunnen geven aan cellen en weefsels. Mineralen komen, net als vitamines, in kleine hoeveelheden voor in eten en drinken. Voorbeelden van mineralen zijn jodium, zink en ijzer. Ze zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen.
Een tekort aan mineralen tijdens de aanleg en groei van de hersenen kan leiden tot een minder goede ontwikkeling van het kind.
Welke vitamine tekort door stress?
V eel vitamine en mineralen zijn essentiëel voor een gezond lichaam. Maar welke vitamine kunnen een bijdrage leveren wanneer je stress wilt aanpakken. Vitaminen B5 en B12 spelen een belangrijke rol in ons lichaam. Vitamine B5 ondersteunt niet alleen tijdens drukke werkzaamheden,maar ook in spannende tijden en in stress-situaties.
Hoeveel eieren voor voldoende B12?
Onze voedingskundige adviseert – Wij adviseren, net als het Voedingscentrum, voor volwassenen om dagelijks 2,8 microgram vitamine B12 te gebruiken. Dit advies is expres ruim gesteld, zodat het ook geldt voor degenen met een verhoogde behoefte (met uitzondering van zwangeren).
- Dit houdt in dat de meeste mensen met een lagere hoeveelheid toekunnen.
- Tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding bestaat een verhoogde behoefte aan vitamine B12 (namelijk 3,1 resp.3,5 microgram).
- Vegetarische bronnen van vitamine B12 zijn producten van dierlijke oorsprong zoals melk, melkproducten, eieren en kaas.
Ook is vitamine B12 toegevoegd aan sommige vlees- en zuivelvervangers. Check hiervoor het etiket. Als je óf geen zuivel óf geen eieren gebruikt, kan het noodzakelijk zijn een supplement te slikken. Veganisten moeten dit zeker doen.
Product | Vitamine B12 (microgram per consumptie-eenheid in de linkerkolom) |
Kippenei, gekookt (50 gram) | 0,8 microgram |
Glas halfvolle melk (225 ml) | 1,0 microgram |
Schaaltje magere yoghurt (150 ml) | 0,4 microgram |
Plak kaas (Goudse 48+) (20 gram) | 0,4 microgram |
Waar zit B12 in kwark?
Kwark – Kwark is er in verschillende soorten en smaken. Zo ken je waarschijnlijk de naturel kwarksoorten in een magere, halfvolle en volle variant. Daarnaast tref je in de schappen ook kwark aan met een twist of een smaakje. Bij een portie van 150 gram bevat Campina magere milde kwark (naturel) 0,7 microgram vitamine B12. Met één schaaltje krijg je een kwart van de dagelijkse behoefte binnen!
Welk vlees bevat veel B12?
In welke voedingsmiddelen zit vitamine B12? – Vitamine B12 zit in dierlijke producten zoals melk, melkproducten, vlees, vleeswaren, vis en eieren. Ook in plantaardige producten kan vitamine B12 voorkomen, bijvoorbeeld in gedroogd zeewier en algen. Maar een groot deel hiervan is een variant die niet actief is en het lichaam niet goed opneemt.
Vitamine B12 komt vrijwel alleen in dierlijke producten voor omdat het wordt gemaakt door bepaalde bacteriën in het maag-darmkanaal van dieren. Ook mensen maken op die manier vitamine B12 aan in de dikke darm, maar ons lichaam neemt deze vitamine B12 daar niet op. Het is daarom belangrijk dat we vitamine B12 via de voeding binnenkrijgen.
Dieren nemen de vitamine B12 die wordt gemaakt namelijk wél op, waardoor het in hun vlees, eieren en melk terecht komt.
Wat gebeurt er als je teveel vitamine B12 slikt?
Wat is veilig – Er zijn geen nadelige effecten bekend als je te veel vitamine B12 inneemt, er is geen exacte bovengrens. Daarom gaan we uit van maximaal 5 keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per dag: 14 mcg per dag voor een volwassene. Dit baseren we op de maximaal veilige bovengrenzen die opgesteld zijn in Nederland, de Europese Unie en de Verenigde Staten.
Hoe kom je erachter of je vitamine tekort hebt?
De snelste manier om te ontdekken of je een tekort aan vitaminen of mineralen hebt, is een bloedtest.